Bài 1: Microservices Là Gì? Khởi Đầu Với Một Ví Dụ Đời Thường

Nếu bạn là người mới và nghe ai đó nhắc đến “microservices” mà thấy hơi mơ hồ, đừng lo, mình cũng từng như vậy khi bắt đầu. Hôm nay, mình muốn chia sẻ với bạn một cách đơn giản để hiểu microservices là gì, nó khác gì với cách làm truyền thống, và tại sao nó lại quan trọng trong công nghệ hiện nay. Mình sẽ dùng một ví dụ gần gũi để bạn dễ hình dung, và sau bài này, bạn sẽ có cái nhìn rõ ràng hơn để bắt đầu hành trình học microservices. Sẵn sàng chưa nào?

Microservices Là Gì? Hãy Nghĩ Về Một Quán Phở Nhỏ

Hãy tưởng tượng bạn mở một quán phở nhỏ. Ban đầu, quán chỉ có một mình bạn làm tất cả: nấu phở, phục vụ khách, tính tiền, và dọn dẹp. Mọi thứ đều diễn ra trong một gian bếp duy nhất. Khi quán ít khách, cách làm này ổn, nhưng nếu khách đông lên, bạn sẽ không thể làm hết mọi việc cùng lúc. Nếu nồi nước dùng bị hỏng, cả quán phải dừng lại vì mọi thứ đều phụ thuộc vào bạn.

Giờ, hãy nghĩ đến một cách làm khác: bạn thuê thêm người, mỗi người đảm nhận một việc. Một người nấu phở, một người phục vụ, một người tính tiền, và một người dọn dẹp. Mỗi người làm việc độc lập, chỉ cần phối hợp với nhau qua việc gọi món hoặc giao bát phở. Nếu nồi nước dùng hỏng, chỉ phần nấu phở dừng lại, còn các công việc khác như tính tiền hay dọn dẹp vẫn tiếp tục. Đây chính là ý tưởng của microservices trong công nghệ.

Nói một cách đơn giản, microservices là cách xây dựng ứng dụng bằng cách chia thành nhiều dịch vụ nhỏ, độc lập. Mỗi dịch vụ làm một việc cụ thể (như nấu phở, phục vụ, tính tiền), và chúng “nói chuyện” với nhau qua các cách như API (giống như bạn gọi món cho người phục vụ). Trong công nghệ, một ứng dụng đặt đồ ăn có thể chia thành các microservices như: quản lý món ăn, xử lý đơn hàng, thanh toán, và gửi thông báo.

Microservices Khác Gì Với Cách Làm Truyền Thống (Monolith)?

Để hiểu rõ hơn, mình sẽ so sánh microservices với cách làm truyền thống, gọi là monolith (ứng dụng nguyên khối). Quay lại ví dụ quán phở:

• Monolith (Cách Truyền Thống): Một mình bạn làm tất cả trong một gian bếp. Trong công nghệ, monolith là một ứng dụng lớn, chứa mọi chức năng (quản lý món ăn, đơn hàng, thanh toán) trong một khối duy nhất. Nếu một phần bị lỗi (VD: tính năng thanh toán hỏng), cả ứng dụng có thể dừng lại.
• Microservices: Bạn chia công việc cho nhiều người, mỗi người làm một việc. Trong công nghệ, microservices tách ứng dụng thành các dịch vụ nhỏ, độc lập. Nếu một dịch vụ lỗi (VD: thanh toán hỏng), các dịch vụ khác (quản lý món ăn, đơn hàng) vẫn hoạt động bình thường.

Mình sẽ so sánh chi tiết hơn qua một danh sách dễ nhìn nhé:

• Cấu trúc
  ✅ Microservices: Nhiều dịch vụ nhỏ, mỗi dịch vụ làm một việc (VD: quản lý đơn hàng, thanh toán).
  ❌ Monolith: Một ứng dụng lớn, chứa tất cả chức năng trong một khối.

• Triển khai
  ✅ Microservices: Cập nhật từng dịch vụ riêng (VD: chỉ cập nhật thanh toán mà không ảnh hưởng đến quản lý món ăn).
  ❌ Monolith: Cập nhật toàn bộ ứng dụng, nếu lỗi thì cả hệ thống dừng.

• Mở rộng
  ✅ Microservices: Dễ mở rộng từng phần (VD: thêm máy cho dịch vụ thanh toán khi khách đông).
  ❌ Monolith: Phải mở rộng cả ứng dụng, tốn tài nguyên hơn.

• Sửa lỗi
  ✅ Microservices: Lỗi chỉ ảnh hưởng một dịch vụ, dễ tìm và sửa.
  ❌ Monolith: Lỗi có thể làm sập cả hệ thống, khó tìm nguyên nhân.

Tại Sao Microservices Quan Trọng?

Mình từng làm việc với một công ty bán hàng online, ban đầu họ dùng monolith. Mọi thứ ổn cho đến khi khách hàng tăng đột biến trong dịp lễ, hệ thống không chịu nổi tải và sập liên tục. Sau đó, mình giúp họ chuyển sang microservices, tách thành các dịch vụ như quản lý sản phẩm, giỏ hàng, và thanh toán. Kết quả là họ có thể mở rộng từng phần, không còn bị gián đoạn, và xử lý được lượng khách lớn hơn gấp 5 lần.

Microservices mang lại nhiều lợi ích:

• Dễ mở rộng: Khi một phần của hệ thống cần xử lý nhiều hơn (VD: thanh toán), bạn chỉ cần mở rộng phần đó.
• Triển khai độc lập: Cập nhật một dịch vụ mà không ảnh hưởng đến các dịch vụ khác.
• Dễ sửa lỗi: Nếu có vấn đề, bạn chỉ cần tập trung vào một dịch vụ nhỏ, không phải toàn bộ ứng dụng.

Nhưng microservices cũng có thách thức:

• Phức tạp hơn: Bạn phải quản lý nhiều dịch vụ, cần công cụ để theo dõi và kết nối chúng.
• Cần học thêm: Nếu bạn mới bắt đầu, có thể thấy hơi khó vì phải làm quen với nhiều khái niệm mới.

Microservices Có Phù Hợp Với Bạn Không?

Nếu bạn đang tự hỏi: “Mình có nên học microservices không?”, câu trả lời phụ thuộc vào mục tiêu của bạn:

• Nên học nếu: Bạn muốn làm việc với các hệ thống lớn, hiện đại (VD: ứng dụng như Shopee, Grab), hoặc bạn muốn trở thành một lập trình viên/DevOps chuyên nghiệp.
• Chưa cần nếu: Bạn chỉ làm các dự án nhỏ, đơn giản (VD: một blog cá nhân), thì monolith có thể đủ dùng.

Dù vậy, mình nghĩ học microservices là một kỹ năng đáng giá, vì nó đang được dùng rất nhiều trong ngành công nghệ. Series này sẽ đi từ cơ bản, nên bạn không cần lo nếu chưa biết gì.

Bạn Hỏi Mình Đáp

Mình biết bạn có thể có nhiều thắc mắc, nên mình sẽ trả lời một vài câu hỏi phổ biến nhé:

• Microservices có khó không?
  Ban đầu có thể hơi lạ, nhưng nếu đi từng bước, bạn sẽ thấy nó không quá khó. Series này sẽ giúp bạn làm quen từ từ.

• Mình cần biết gì trước khi học microservices?
  Bạn chỉ cần biết cơ bản về lập trình (VD: viết code đơn giản) và làm quen với máy tính. Mình sẽ hướng dẫn chi tiết từng bước.

• Microservices có phải lúc nào cũng tốt hơn monolith không?
  Không hẳn. Microservices tốt cho hệ thống lớn, nhưng nếu dự án nhỏ, monolith có thể đơn giản và tiết kiệm thời gian hơn.

Hành Trình Của Bạn Bắt Đầu Từ Đây

Hôm nay, bạn đã hiểu microservices là gì, nó khác monolith ra sao, và tại sao nó quan trọng. Mình biết có thể bạn vẫn còn nhiều câu hỏi, nhưng đừng lo, chúng ta sẽ đi từng bước một. Bài tiếp theo, mình sẽ hướng dẫn bạn chuẩn bị môi trường để bắt đầu học microservices, từ việc cài đặt công cụ đến làm quen với các lệnh cơ bản. Hẹn gặp bạn ở bài sau nhé!