Canonical vừa chính thức phát hành Ubuntu 25.10, phiên bản interim release mới nhất với tên mã là Questing Quokka. Đây là bản cập nhật quan trọng cuối cùng trước khi Canonical ra mắt phiên bản Hỗ trợ dài hạn LTS tiếp theo vào năm 2026. Ubuntu 25.10 mang đến hàng loạt cải tiến đáng chú ý, từ trải nghiệm desktop được làm mới với GNOME 49, các bước tiến đột phá về bảo mật với việc áp dụng công cụ viết bằng Rust, cho đến việc tăng cường hỗ trợ cho các công nghệ ảo hóa và kiến trúc phần cứng mới.

Jon Seager, Phó chủ tịch Kỹ thuật Ubuntu tại Canonical, nhận định: “Ubuntu 25.10 là một tuyên bố về định hướng cho phiên bản Ubuntu LTS tiếp theo. Chúng tôi đặc biệt hài lòng với những tiến bộ về các tiện ích an toàn bộ nhớ và những cải tiến cho tính năng mã hóa toàn bộ ổ đĩa được hỗ trợ bởi TPM.”

Desktop được làm mới với GNOME 49

Ubuntu 25.10 được trang bị môi trường desktop GNOME 49 mới nhất. Bản cập nhật này giới thiệu các nút điều khiển media và năng lượng ngay trên màn hình khóa, cùng với các cải tiến về cài đặt độ sáng HDR và trợ năng.

Người dùng cũng sẽ tìm thấy hai ứng dụng mặc định mới:

• Loupe: Một trình xem ảnh hiện đại, thay thế cho Image Viewer cũ.
• Ptyxis: Một terminal emulator mới, bổ sung vào bộ ứng dụng của Ubuntu.

Đáng chú ý, khi người dùng chọn tùy chọn install restricted extras trong quá trình cài đặt, hệ thống sẽ kích hoạt hỗ trợ cho nhiều codec Bluetooth hơn như AAC và bật tính năng quay màn hình tăng tốc phần cứng trong GNOME, giúp cải thiện đáng kể hiệu suất.

Canonical cũng tiếp tục nỗ lực cải thiện khả năng tiếp cận, tuân thủ Đạo luật Trợ năng Châu Âu (EAA). App Center và các bảng cài đặt giờ đây hỗ trợ tốt hơn cho chế độ tương phản cao, điều hướng bằng bàn phím và trình đọc màn hình.

Bước nhảy vọt về bảo mật: Sudo và Coreutils viết bằng Rust

Một trong những thay đổi nền tảng và quan trọng nhất của Ubuntu 25.10 là cam kết tăng cường memory safety cho các thành phần hệ thống cốt lõi.

• Sudo-rs: Công cụ sudo truyền thống được viết bằng ngôn ngữ C đã được thay thế mặc định bằng sudo-rs, một phiên bản được viết lại hoàn toàn bằng ngôn ngữ Rust. Việc này giúp giảm thiểu đáng kể bề mặt tấn công liên quan đến các lỗ hổng bộ nhớ như tràn bộ đệm, vốn là một trong những nguyên nhân phổ biến gây ra các vấn đề bảo mật nghiêm trọng. Mặc dù là mặc định, phiên bản sudo truyền thống vẫn có sẵn cho những ai cần.
• Coreutils viết bằng Rust: Tương tự, Ubuntu 25.10 là bản phân phối Linux lớn đầu tiên áp dụng uutils, một bộ công cụ reimplementation của GNU coreutils bằng Rust, mang lại sự tương thích tương đương nhưng với độ an toàn bộ nhớ cao hơn.

Sự thay đổi này được Trifecta Tech Foundation, đơn vị bảo trợ dự án sudo-rs, hoan nghênh và xem đây là một thành tựu lớn, giúp cải thiện bảo mật cho toàn bộ người dùng Ubuntu.

Tăng cường mã hóa và an ninh nền tảng

Ubuntu 25.10 giới thiệu hỗ trợ thử nghiệm cho Mã hóa Toàn bộ Ổ đĩa (Full Disk Encryption – FDE) được hỗ trợ bởi TPM. TPM (Trusted Platform Module) là một con chip bảo mật có trên hầu hết các máy tính hiện đại. Tính năng này sử dụng TPM để lưu trữ khóa mã hóa, đảm bảo dữ liệu trên ổ cứng không thể bị truy cập nếu không có khóa chính xác lúc khởi động. Phiên bản này bổ sung hỗ trợ passphrase, khả năng tạo lại khóa khôi phục và tích hợp tốt hơn với các bản cập nhật firmware. Tuy nhiên, tính năng này vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm và chưa được khuyến nghị cho môi trường production.

Bên cạnh đó, giao thức Network Time Security (NTS), vốn được giới thiệu trong phiên bản 25.04, giờ đây đã được bật mặc định. NTS cung cấp một lớp xác thực mã hóa cho quá trình đồng bộ hóa thời gian, giúp chống lại các cuộc tấn công man-in-the-middle.

Nâng cấp cho Lập trình viên, DevOps và các nền tảng mới

• Toolchain mới nhất: Ubuntu 25.10 đi kèm với OpenJDK 25, Python 3.14 RC3, Golang 1.25, Rust 1.85, GCC 15, và bản xem trước của .NET 10.
• Kernel 6.17: Phiên bản kernel mới nhất mang lại nhiều cải tiến, đáng chú ý là hỗ trợ sớm cho nested virtualization trên kiến trúc Arm. Tính năng này cho phép chạy các hypervisor bên trong máy ảo, rất quan trọng cho các hệ thống CI/CD phức tạp và môi trường thử nghiệm linh hoạt.
• Nền tảng cho Confidential Computing: Bản phát hành này cũng đặt nền móng cho việc hỗ trợ Intel TDX, một công nghệ tạo ra các máy ảo được cách ly bằng phần cứng, lý tưởng cho các workload yêu cầu tính bảo mật cao như AI và data clean rooms.
• Hỗ trợ RISC-V: Canonical đã chọn hồ sơ RVA23 mới được phê chuẩn làm tiêu chuẩn cho các bản build RISC-V của mình. Động thái này giúp đẩy nhanh sự phát triển của hệ sinh thái RISC-V và đảm bảo khả năng tương thích trên các nền tảng phần cứng trong tương lai.

Bước đệm quan trọng cho LTS tiếp theo

Ubuntu 25.10 Questing Quokka không chỉ là một bản cập nhật thông thường. Nó là một bản xem trước quan trọng, một môi trường thử nghiệm cho các công nghệ tiên tiến sẽ định hình phiên bản LTS 26.04 sắp tới. Với trọng tâm mạnh mẽ vào bảo mật, an toàn bộ nhớ và hỗ trợ các nền tảng phần cứng hiện đại, phiên bản này cho thấy một tương lai vững chắc và an toàn cho hệ sinh thái Ubuntu.

Link tải xuống bản Ubuntu 25.10: Ubuntu 25.10 for free